Stopaj Nedir? Hesaplama, Gelir Vergisi ile Farkları ve Ödeme Detayları

Stopaj, gelir vergisi sisteminde, gelirin kaynağından, yani maaş ve ücretlerden veya diğer gelir türlerinden verginin kesilmesi işlemidir. Gelir, sahibine ulaşmadan önce belirli oranlarda kesilir ve vergi dairesine ödenir. Türkiye’de stopaj, vergi güvenliğini sağlamak ve vergi yükümlülüklerini düzenlemek amacıyla sıkça uygulanan bir vergilendirme yöntemidir.

Stopaj Kelime Kökeni Nedir? (İngilizce Karşılığı)

Stopaj kelimesi, Türkçeye Fransızca "stopper" kelimesinden geçmiştir. "Stopper", durdurmak veya kesmek anlamına gelir. Bu bağlamda, stopaj gelirin kaynağından kesilerek vergi dairesine ödenmesini ifade eder.

İngilizcede stopaj, "withholding tax" veya "tax at source" olarak adlandırılır. "Withholding" kelimesi, bir şeyin önceden kesilmesi anlamına gelir, "tax" ise vergi demektir.

Stopaj Nasıl Hesaplanır?

Stopaj, genellikle sabit oranlarla belirli gelirlerden yapılan kesintilerdir. Gelirin kaynağından, yani ödemeyi yapan kişi veya kurum tarafından kesilir ve vergi dairesine yatırılır. İşte bazı örneklerle stopajın nasıl hesaplandığını inceleyelim:

Örnek 1: Maaş Üzerinden Stopaj

Ali'nin maaşı 6.000 TL. Şirket, çalışanlarının maaşlarından %20 oranında stopaj kesiyor.

• Stopaj Hesaplama: 6.000 TL x %20 = 1.200 TL
  Ali net olarak maaşını 4.800 TL alırken, 1.200 TL stopaj vergi dairesine yatırılacaktır.

Örnek 2: Kira Gelirinden Stopaj

Ayşe bir daireyi kiraya vermekte ve kira bedeli 3.000 TL. Kiracısı, stopaj oranı %20 olduğundan 600 TL’yi stopaj olarak vergi dairesine yatırır.

• Stopaj Hesaplama: 3.000 TL x %20 = 600 TL
  Ayşe net olarak 2.400 TL alır.

Örnek 3: Serbest Meslek Kazançlarından Stopaj

Bir doktor, 500 TL muayene ücreti alır. Serbest meslek kazançları için stopaj oranı %15 olduğundan, hasta 75 TL stopaj kesintisi yapar.

• Stopaj Hesaplama: 500 TL x %15 = 75 TL

Stopaj ve Gelir Vergisi Arasındaki Farklar

Stopaj ve gelir vergisi, vergi yükümlülükleri açısından bazı benzerliklere sahip olsa da önemli farklar bulunur:

1. Ödeme Zamanı:

   • Gelir Vergisi: Gelir vergisi, gelir sahibinin yıllık kazancı üzerinden beyan edilerek ödenir. Beyanname verilmesi gereklidir.
   • Stopaj: Stopaj, ödeme yapılırken gelir sahibine ulaşmadan önce kaynaktan kesilir ve vergi dairesine yatırılır.

2. Vergi Oranı:

   • Gelir Vergisi: Gelir vergisi oranı, gelirin büyüklüğüne göre artar, yani gelir dilimlerine bağlıdır.
   • Stopaj: Stopaj oranı sabittir ve genellikle maaş, kira, serbest meslek gibi gelir türlerinde belirlenmiş oranlarda kesilir.

3. Vergiyi Ödeyen Kişi:

   • Gelir Vergisi: Vergi, mükellefler tarafından doğrudan ödenir.
   • Stopaj: Vergi, ödeme yapan kişi veya kurum tarafından kesilir ve vergi dairesine yatırılır.

Kimler Ne Zaman ve Nasıl Stopaj Öder?

Stopaj ödemeleri, gelir türlerine ve ödeme şekline göre değişiklik gösterir. İşte kimlerin stopaj ödeyeceği ve ödeme zamanları hakkında detaylı bilgiler:

1. Çalışanlar (Maaş ve Ücretler)

• Kimler Öder?: İşveren, çalışanlarının maaşlarından stopaj kesintisi yapar.
• Ne Zaman Ödenir?: Her ay maaş ödemeleri sırasında stopaj kesilir ve aynı ay içerisinde vergi dairesine yatırılır.

2. Serbest Meslek Sahipleri (Avukat, Doktor, Mühendis vb.)

• Kimler Öder?: Serbest meslek sahipleri, kazançları üzerinden stopaj öder.
• Ne Zaman Ödenir?: Serbest meslek gelirleri alındığında, ödeme yapan kişi stopajı keser ve vergi dairesine yatırır.

3. Kira Geliri Elde Edenler

• Kimler Öder?: Kira gelirleri üzerinden stopaj ödemesi yapılır. Kiracı, kira bedelinden kesinti yapar ve vergi dairesine yatırır.
• Ne Zaman Ödenir?: Kira ödemesi yapıldıkça, kiracı stopajı keser ve vergi dairesine yatırır.

4. İşletmeler ve Şirketler

• Kimler Öder?: Şirketler ve işletmeler, çalışanları, tedarikçileri ve diğer gelir sahiplerinden stopaj kesintisi yapar.
• Ne Zaman Ödenir?: Stopaj, genellikle her ay veya üç aylık periyotlarla ödenir.

Stopaj Ne Zaman Ödenir?

Stopaj ödemeleri, genellikle her ay yapılır. Ancak, bazı özel durumlarda ödeme periyodu üç ayda bir olabilir. İşte bazı örnekler:

• Maaşlar: Her ay maaş ödemesiyle birlikte stopaj yapılır ve aynı ay içinde vergi dairesine yatırılır.
• Kira ve Serbest Meslek Gelirleri: Her ödeme döneminde stopaj kesilir ve vergi dairesine ödenir.
• İşletmeler: İşletmeler, stopaj ödemelerini genellikle aylık veya üç aylık periyotlarla yapar.

Stopaj Kaç Taksitte Ödenir?

Stopaj ödemeleri, genellikle yıllık bir ödeme yerine düzenli olarak yapılır. İki ana ödeme periyodu vardır:

• Maaş ve Ücretler: Her ay yapılan maaş ödemesiyle stopaj kesilir.
• Serbest Meslek ve Kira Gelirleri: Ödeme yapıldıkça stopaj kesintisi yapılır.

İşletmeler ise belirli periyotlarla stopaj ödemelerini gerçekleştirir. Bu taksitler, genellikle üç aylık dönemlerle yapılır.

---

Kısacası, Stopaj, vergi mükelleflerinin vergi borçlarını ödemek için önemli bir yöntemdir. Hem çalışanlar hem de serbest meslek sahipleri için vergi yükümlülüklerini yerine getiren bir sistemdir. Stopaj, vergi güvenliğini artırarak vergi dairesine düzenli ödeme yapılmasını sağlar. Bu sayede hem mükellefler hem de vergi idaresi açısından daha sağlıklı bir vergi düzeni sağlanmış olur.